ศันสนีย์ วัฒนานุกูล มีสกุลเดิม สมานวรวงศ์ ชื่อเล่น นิด เกิดวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2488 เป็นนักพากย์การ์ตูนชาวไทย อดีตนางเอกละคร เคยได้รับฉายา "นางเอกเขี้ยวเสน่ห์" โดยเริ่มงานพากย์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 เป็นต้นมา มักจะได้รับบทเป็นพระเอกตอนเด็กหรือนางเอก ผลงานที่มีชื่อเสียงคือพากย์เสียงของ โนบิตะ ในการ์ตูน โดราเอมอน ตลอด 32 ปี ปัจจุบัน พากย์เสียงให้แก่บริษัทการ์ตูนหลายแห่ง เช่น ช่อง 9 อ.ส.ม.ท., เด็กซ์ และ อามีโก้
ศันสนีย์เป็นชาวบุรีรัมย์ มีพี่น้องรวมกัน 10 คน ศันสนีย์เป็นลูกคนที่ 9 ลูกรองสุดท้อง พ่อเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลประจำ แล้วเสียชีวิตตอนศันสนีย์อายุเพียง 5 ขวบ แต่เธอยังมีแม่และพี่คอยเสียสละ และทำหน้าที่เลี้ยงน้องต่อ ๆ กันมา ซึ่งจะทำงานหารายได้เอาเงินมาให้แม่เพื่อส่งเสียน้องๆให้เรียนต่อในระดับที่สูงขึ้น ศันสนีย์เป็นเด็กเรียบร้อยและเป็นลูกที่คุณแม่ห่วงและหวงมากคนหนึ่งซึ่งเธอก็รู้ในความรักของแม่ที่มีต่อเธอ หลังกลับจากโรงเรียนจึงไม่ไปเที่ยวเตร่ที่ไหน แต่จะกลับมาช่วยคุณแม่ที่บ้าน
ศันสนีย์เรียนจบชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 6 จากโรงเรียนสตรีประเทืองวิทย์ และจบชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 8 จากโรงเรียนสันติราษฎร์บำรุง จากนั้นเข้าเรียนต่อคณะมนุษยศาสตร์ สาขาสื่อสารมวลชน จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จบปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาสื่อสารมวลชน ตั้งแต่ยังเป็นภาควิชาอยู่กับคณะมนุษยศาสตร์ แล้วเข้าทำงานที่แผนกส่งเสริมรายการของบริษัทไทยโทรทัศน์จำกัด (ช่อง 4 บางขุนพรหม) ราวในปี พ.ศ. 2512 ขณะนั้นมี สะอาด เปี่ยมพงศ์สานต์ เป็นหัวหน้า ศันสนีย์เคยเป็นนักแปลนิตยสารไทยโทรทัศน์ เป็นผู้ประกาศของสถานีต่อมากลางปี พ.ศ. 2515 สะอาด เปี่ยมพงศ์สานต์ ซึ่งทำงานด้านโทรทัศน์ตัดสินใจกำกับการแสดงภาพยนตร์ให้กับมัณฑนา โมรากุล เรื่อง "มารรัก" ศันสนีย์ถูกสะอาดชักชวนให้มาแสดงภาพยนตร์เป็นครั้งแรกในบทน้องสาวของนางเอก ต่อมาศันสนีย์ได้แสดงภาพยนตร์อีก 2 เรื่อง "ตลาดอารมณ์" และ "คู่หู" จากนั้นศันสนีย์ก็หันไปทุ่มเทให้กับงานทางด้านโทรทัศน์
ศันสนีย์เคยร่วมแสดงละครยาวของคณะวิชชุประภาส์ เรื่อง "ชลธีพิศวาส" เริ่มเป็นตัวประกอบละครหลายเรื่องแล้วเริ่มแสดงละครเรื่องแรกเรื่อง "เจ้าสาวคืนเดียว" คู่กับ สายัณห์ จันทรวิบูลย์ เคยแสดงในละครโทรทัศน์เรื่อง บ้านทรายทอง ทางไทยทีวีสีช่อง 9 อ.ส.ม.ท. เมื่อปี พ.ศ. 2520 รับบทเป็นพจมาน สว่างวงศ์ และเคยแสดงในละครโทรทัศน์เรื่อง คู่กรรม รับบทเป็น อังศุมาลิน ต่อมาเริ่มเป็นพิธีกรรายการ เช่น นางฟ้า, คนเด่นคนดัง, เสาร์สนุก, แม่บ้านสมองไว, เพื่อนเด็ก ทั้งโฆษณา จัดรายการ อ่านข่าว และงานพากย์เสียง เริ่มในปี พ.ศ. 2523 โดยแรกมีนักพากย์เพียง 4 คน ได้แก่ นิรันดร์ บุญยรัตพันธุ์, ฉันทนา ธาราจันทร์, เรวัติ ศิริสรรพ (เสียชีวิต) และคันสนีย์ จากปี พ.ศ. 2525 ที่เริ่มทำงานด้วยการใช้เสียง สำหรับเรื่องแรกเป็นการ์ตูนชื่อ "ไดมอส...ยอดขุนพล" รับพากย์เป็นตัวนางเอก ศันสนีย์รับงานพากย์ภาพยนตร์ทั่วไปและพากย์การ์ตูนให้หลายแห่ง
ศันสนีย์ได้กลับมาแสดงภาพยนตร์อีกครั้งเมื่อปี พ.ศ. 2549 ในภาพยนตร์เรื่อง "แก๊งชะนีกับอีแอบ" และปี พ.ศ. 2552 รับบทเป็น ป้าสมพิศ จากภาพยนตร์เรื่อง "ความจำสั้นแต่รักฉันยาว" ได้รับรางวัลนักแสดงสมทบหญิงยอดเยี่ยม 3 รางวัลจาก 3 สถาบัน จากนั้นศันสนีย์จึงมีงานการแสดงเรื่อย ๆ ต่อมา
ทางด้านชีวิตส่วนตัวสมรสกับ ชูชาติ วัฒนานุกูล มีบุตรด้วยกันทั้งหมด 2 คน ชาย 1 คนและหญิง 1 คน
